Omvangrijke rijksmonumenten zoals De Ploeg en de Hofkerk worden beschermd door de Rijksdienst in Amersfoort en de pers. Kleine monumenten moeten het hebben van de eigenaar of van liefhebbers uit heemkundekringen, die het monument waarderen. De gemeente Bergeijk, eigenaar van het oude kerkhof in Westerhoven, nam zijn verantwoordelijkheid en liet het onbeschermde monument onlangs restaureren. Tien jaar geleden liep ik met een ervaren roedewichelaar op het kerkhof. Moeiteloos wees hij aan waar op deze dodenakker de oude kerk van 1820 had gestaan, met het altaar naar het oosten, georiënteerd dus. Het was ooit een echt kerkhof, een hof bij de kerk. De kerkhofmuur met smeedijzeren hekwerk is in 1907 geplaatst als erfafscheiding. De veertig meter lange muur bestaat uit acht lage en twee hoge kolommen met daartussenin een lage schansmuur met een ezelsrug. De plaatsing van de penanten en de maten van het hekwerk met in het midden de dubbele poort zorgen voor een symmetrisch geheel. Voor het metselwerk zijn maar liefst acht soorten stenen gebruikt. In de kolommen is om de vijf lagen een laag met geel geglazuurde stenen gemetseld. De basementen bestaan uit roodbruine stenen, sommige rond of met schuine profielen.De lage kolommen zijn met op arduin lijkende stenen afgedekt, onderbroken door blokjes.
De twee hoge kolommen bij de ingang zijn bekroond met arduin in een spitse vorm waarin strakke versieringen zijn verwerkt. De hoogte van drie meter accentueert de entree. Het hekwerk is bijzonder vanwege de ornamenten in Jugendstil.
De ontwerper was Elbers uit Oeffelt. Het werk is uitgevoerd door Van Haaren uit Veghel.
Het monument heeft ensemblewaarde door zijn ligging vlak bij de drie rijksmonumenten van Westerhoven: de kerk, de pastorie en het neoclassicistische huis op het Mgr. Biermansplein. Maar ook dichtbij de doden heeft de omheining niet altijd het eeuwige leven.
Het verval was zo ernstig dat er sprake was van een onveilige situatie. Het doorsijpelend vocht met de daarna opvolgende vorst, de urine van honden, de zoutstrooiwagens, de wortels van de bomen en de verroesting van de ijzeren spijlen in het muurgedeelte waren de boosdoeners. Een gespecialiseerd bedrijf heeft in het voorjaar van 2017 het hekwerk en de muur gerestaureerd. Alle beschadigde stenen zijn vervangen door soortgelijke exemplaren. De ezelsrug is opnieuw opgevoegd. Van het hekwerk zijn de roestende verbindingspennen die tot in de muren steken vernieuwd. En met een acupunctuurachtige ingreep zijn in de kolommen RVS staven van twee meter geplaatst, zodat ze niet meer kunnen omvallen.
De Westerhovenaren waren nooit bang voor al die dode mensen, vol achtergebleven verdriet, midden in het dorp. Een begraafplaats kan mooi zijn vanwege de bomen, de beeldende kunst op de grafzerken, soms literair met de grafteksten of zoals nu, met deze bouwarchitectuur in Westerhoven. Dan komen er dagen dat zelfs een kerkhof ons vrolijk kan stemmen. De poort staat bijna altijd open.
Het verval was zo ernstig dat er sprake was van een onveilige situatie. Het doorsijpelend vocht met de daarna opvolgende vorst, de urine van honden, de zoutstrooiwagens, de wortels van de bomen en de verroesting van de ijzeren spijlen in het muurgedeelte waren de boosdoeners. Een gespecialiseerd bedrijf heeft in het voorjaar van 2017 het hekwerk en de muur gerestaureerd. Alle beschadigde stenen zijn vervangen door soortgelijke exemplaren. De ezelsrug is opnieuw opgevoegd. Van het hekwerk zijn de roestende verbindingspennen die tot in de muren steken vernieuwd. En met een acupunctuurachtige ingreep zijn in de kolommen RVS staven van twee meter geplaatst, zodat ze niet meer kunnen omvallen.
De Westerhovenaren waren nooit bang voor al die dode mensen, vol achtergebleven verdriet, midden in het dorp. Een begraafplaats kan mooi zijn vanwege de bomen, de beeldende kunst op de grafzerken, soms literair met de grafteksten of zoals nu, met deze bouwarchitectuur in Westerhoven. Dan komen er dagen dat zelfs een kerkhof ons vrolijk kan stemmen. De poort staat bijna altijd open.
Jac Adams
Dit artikel verscheen eerder in de Eycklebergh van 18 oktober 2017.
Dit artikel verscheen eerder in de Eycklebergh van 18 oktober 2017.