Pastoor Panken 5x35Onlangs is de Heemkundekring Bergeijk in het bezit gekomen van een historisch object, namelijk de beddenpan van pastoor Johannes Antonius Maria Panken, pastoor op de Weebosch van 1923 tot 1946. Hij werd geboren 8 december 1876 te Son als zoon van de plaatselijke notaris Adrianus Gaspar Panken en Francisca Wilhelmina van der Heijde.
Adrianus Gaspar Panken was een neef van Peter Norbertus Panken, de bekende Westerhovense dorpsschoolmeester, amateurarcheoloog, auteur van historische dorpsbeschrijvingen en zijn autobiografie.
Na het overlijden van de pastoor kwam de beddenpan in het bezit van zijn broer Antonius Franciscus Maria Panken, die het erfstuk weer door gaf aan zijn dochter. Hiermee begon de vererving van het object via de vrouwelijke lijn.

Een beddenpan is een antiek gebruiksvoorwerp. Toen er nog geen kruiken waren, werd deze gebruikt om in de winter het bed voor te verwarmen.
Het geheel bestaat uit een platronde koperen bak met een scharnierend deksel met enkele ventilatiegaatjes. Aan deze pan is een lange houten steel bevestigd. De pan kon worden gevuld met hete stenen, kokendheet water of gloeiende kooltjes, dit laatste was echter niet zonder gevaar om zomaar tussen de lakens te schuiven. De beddenpan lijkt op een koekenpan, maar dan met een extra lange steel en het al eerder genoemde deksel. Dit deksel is rijkelijk versiert. Het IHS monogram en twee eikenbladeren vormen het hart van de versiering. De letters I.H.S. vormen een zogeheten Christusmonogram. De oorspronkelijke betekenis ervan gaat terug op het Grieks en vormt de Beddenpan pastoor Panken 43x5afkorting van de naam Jezus (Grieks: Ièsous; daarbij is de Griekse hoofdletter 'I' gelijk aan onze 'I' (het Grieks kent geen aparte letter 'J', evenmin als het Latijn trouwens); de Griekse 'H' correspondeert met onze 'È' en de 'S' is gelijk aan onze 'S'). Op onze manier weergegeven zouden die letters dus luiden: ‘JÈS’, eerste drie letters van Jèsos’. Er zijn nog andere verklaringen in omloop, bv. 'Iesus Hominum Salvator' (= Jezus Mensen Redder), 'Iesus Hortator Sanctorum' (= 'Jezus aanmaner der heiligen') of 'In Hoc Salus' (= 'hierin is het heil gelegen').
Onder het IHS monogram staat en eikentak met bladeren. Deze staan voor onvergankelijkheid.

Dit uniek en historisch exemplaar zorgde er voor dat de pastoor ’s avonds in een warm bed kon stappen.

Theo Antonis
 
Beddenpan pastoor Panken10x35